Ook de fiscus springt op de trein van AI: “Hopelijk leidt dit niet tot een heksenjacht”

De fiscus gaat artificiële intelligentie loslaten op de belastingaangiften van bedrijven en burgers. Bedoeling? Fouten maar ook fraude sneller én massaler opsporen. “Als het maar geen heksenjacht wordt.”

De fiscus doet vandaag – los van de traditionele controles – al aan ‘datamining’ en ‘scraping’. Zeg maar het binnentrekken van enorme hoeveelheden informatie uit tal van overheidsdatabanken. Kwestie van zo beter te kunnen controleren of belastingaangiften wel waarheidsgetrouw zijn ingevuld.

Privacy

En op die informatie wordt straks nu ook artificiële of kunstmatige intelligentie (AI) losgelaten. “De FOD Financiën is bezig met de voorbereiding van de integratie van AI in zijn processen”, zo antwoordde minister van Financiën Jan Jambon (N-VA) onlangs aan Open VLD-Kamerlid Kjell Vander Elst. Jambon beklemtoont dat de “invoering van AI-technologieën binnen het fiscale domein gebeurt met strikte naleving van zowel de privacywetgeving als de AI-act”. Die AI-act is een reeks van afspraken en normen voor een verantwoord gebruik van artificiële intelligentie.

Of er voor de belastingcontroleur zo een hele nieuwe wereld opengaat? Professor fiscaliteit Michel Maus (VUB) vermoedt van wel. “Via bijvoorbeeld datamining had de fiscus nu al extra informatie ter beschikking om aangiftes te controleren. Maar het bleef grotendeels mensenwerk om die informatie te interpreteren. Goede artificiële intelligentie kan dat werk grotendeels overnemen, waardoor de fiscus voortaan de klok rond computers kan laten speuren naar fouten in aangiftes, onduidelijkheden of gegevens die niet met elkaar rijmen. Wat ervoor zal zorgen dat de gaten in het net weer heel wat kleiner worden.”

Dat concludeert ook Open VLD-Kamerlid Kjell Vander Elst, die vermoedt dat vooral het controleniveau van bedrijven erg fors omhoog gaat. “De fiscus krijgt straks niet enkel de hulp van artificiële intelligentie, bedrijven moeten vanaf 1 januari ook verplicht elektronisch factureren, waardoor de fiscus eveneens de facturenstroom van een bedrijf moeiteloos zal kunnen doorlichten.” Waar ook Maus het mee eens is: “Wil de fiscus vandaag inzage in de facturen van een bedrijf, moet hij vaak nog ter plaatse gaan, en snuisteren in dikke kaften. Da’s vanaf 1 januari grotendeels verleden tijd.”

Heksenjacht

“De combinatie van AI en elektronische facturatie opent inderdaad heel wat nieuwe perspectieven”, klonk het gisteren fijntjes bij ervaren belastinginspecteurs, die niet onder stoelen of banken staken dat bij de huidige controles nog veel “handenarbeid” komt kijken.

Bij Open VLD hopen ze dat het gebruik van artificiële intelligentie niet “tot een heksenjacht zal leiden, waarbij elke foute komma voortaan meedogenloos wordt afgestraft”, aldus Vander Elst. “We hopen ook dat de AI-processen die straks op de aangiftes worden losgelaten eerst uitvoerig worden getest. Enkele jaren geleden lanceerde de fiscus met veel bombarie de vereenvoudigde belastingaangifte, waarna bleek dat veel van deze belastingbrieven – die door de fiscus al vooraf waren ingevuld – toch belangrijke onnauwkeurigheden bevatten.”

Jambon beklemtoont dat aan elke inzet van artificiële intelligentie binnen de FOD Financiën een proefproject voorafgaat: “Pas wanneer het proefproject een succes is” mag de fiscus er effectief mee aan de slag gaan. Wanneer exact de fiscus de eerste AI-programma’s laat draaien, kon de FOD Financiën dinsdag niet meedelen.